Θησαυροί των Μακεδόνων, 

                     στην Οξφόρδη

ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ

ένα ελληνικό βασίλειο την εποχή της Δημοκρατίας

Στην πρώτη μεγάλη αρχαιολογική έκθεση, στη νέα πτέρυγα του μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης, που εγκαινιάστηκε στις 6 Απριλίου, το θέμα είναι ελληνικό. «Είναι μεγάλη η τιμή για μας να είμαστε το πρώτο μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να δουν τις τελευταίες ανακαλύψεις από τις Αιγές»- δηλώνει ο διευθυντής του Δρ. Christofer Brown και δικαίως αισθάνεται υπερήφανος. Η Ελλάδα, αν και υπό καθεστώς Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και στα πρόθυρα της πτώχευσης, έστειλε στο Ηνωμένο Βασίλειο ένα θησαυρό που αποτελείται από 500 και πλέον αντικείμενα από χρυσό, ασήμι και χαλκό που τα τελευταία 20 χρόνια βρέθηκαν στη Βόρειο Ελλάδα, στους βασιλικούς τάφους και το ανάκτορο των Αιγών(σήμερα Βεργίνα) - την αρχαία πρωτεύουσα της Μακεδόνων.

Αυτά τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται, για πρώτη φορά εκτός Ελλάδας και ορισμένα, όπως τα κοσμήματα και τα χρυσά ελάσματα από το φόρεμα της «Δέσποινας των Αιγών», για πρώτη φορά στο κοινό. Αφηγούνται την ιστορία της πρώιμης Ελλάδας και την ιστορία της βασιλικής αυλής, των βασιλιάδων και των βασιλισσών που κυβέρνησαν τη Μακεδονία, από την εποχή των  απογόνων του Ηρακλή, τους Τημενίδες ηγεμόνες έως την δυναμική δυναστεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

 

Τμήμα γραπτής ζωοφόρου με παράσταση συμποσίου στη Μακεδονία

Μακεδονικός τάφος Αγίου Αθανασίου ΙΙΙ τέλη 4ου  π.Χ. αιώνα

Η έκθεση αναπτύσσεται σε τρεις ενότητες και έχει περισσότερο ιστορικό παρά αρχαιολογικό χαρακτήρα: με αφετηρία το τέλος των μυκηναϊκών χρόνων παρακολουθεί τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους και, καταλήγοντας στο 311π.Χ, στη δολοφονία του γιού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Αλέξανδρου Δ΄, με διαταγή του Κάσσανδρου (ΣΣ ο τάφος του ανακαλύφθηκε το 1979 από τον Μανόλη Ανδρόνικο), παρουσιάζει την πολιτιστική εξέλιξη των Μακεδόνων μέσα από την ιστορία των βασιλέων, των βασιλισσών και του άμεσου περιβάλλοντός τους, παραθέτοντας τα ευρήματα των τάφων, τα βασιλικά αναθήματα και το ανάκτορο των Αιγών.

Στην πρώτη ενότητα υπάρχει ο κόσμος του βασιλιά, οι σύντροφοί του στον πόλεμο και το κυνήγι, ο βασιλιάς ως κυβερνήτης και αρχιερέας. Όπλα, πανοπλίες, χρυσά στεφάνια, σκηνές από μάχες αφηγούνται τη ζωή των βασιλιάδων της Μακεδονίας και του διασημότερων εξ αυτών –του Φιλίππου Β΄και του Αλέξανδρου Δ΄, πατέρα και γιού του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Πήλινες κεφαλές θεϊκών και δαιμονικών ξοάνων που βρέθηκαν σε τάφο βασίλισσας

Από τους τάφους των βασιλικών γυναικών προέρχονται ευρήματα που δείχνουν το σημαντικό ρόλο που είχαν οι γυναίκες στο χώρο του βασιλείου. Κοσμήματα, μόδα, αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν για την περιποίηση, αλλά και ιερά αντικείμενα, όπως πήλινες κεφαλές θεϊκών και δαιμονικών ξοάνων που βρέθηκαν σε τάφους βασιλισσών, υπογραμμίζουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο αυτών των ισχυρών γυναικών ως βασίλισσες, πριγκίπισσες, πρωθιέρειες και αφηγούνται το ρόλο τους στο παλάτι στο διάστημα 1000-300 π.Χ. Κεντρικό σημείο της ενότητας των βασιλισσών της Μακεδονίας είναι η συνάθροιση πέντε γυναικών από τις οποίες τέσσερις ανάγονται στην πρώιμη εποχή του Σιδήρου(1000-700π.Χ) και μία η «Δέσποινα των Αιγών» στο 500π.Χ. –μια βασίλισσα και πρωθιέρεια που βρέθηκε σε ασύλητο τάφο στολισμένη, από το κεφάλι έως τα νύχια, με χρυσά κοσμήματα ραμμένα πάνω στα ρούχα της.

Η έκθεση ολοκληρώνεται με  τη ζωή στο παλάτι, την αρχιτεκτονική του και τα συμπόσια – κεντρική εκδήλωση της ζωής των Μακεδόνων και του ανακτόρου των Αιγών.

Χρυσό έλασμα με σκηνή μάχης από τάφο των Τημενιδών (430 π.Χ.)

Ένα ελληνικό βασίλειο την εποχή της Δημοκρατίας, όπως αναφέρεται στον υπότιτλο της έκθεσης, η Μακεδονία υπήρξε απομονωμένη, λόγω της θέσης της, από τα τεκτενόμενα στη δυτική Ελλάδα και τις αναζητήσεις της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. "Το πολιτικό σύστημα των Μακεδόνων ήταν η μοναρχία και διήρκεσε πέντε περίπου αιώνες"- μας λέει στο Δελτίο Τύπου του Μουσείου, η καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας Robin Lane Fox, επισημαίνοντας ότι η Αθηναϊκή Δημοκρατία, για την οποία θαυμάζουμε όλοι τους αρχαίους Έλληνες, διήρκεσε πολύ λιγότερο.

Ουκ εν των πολλω το ευ, να προσθέσουμε ή επί το νεοελληνικότερον τα καλά πράγματα διαρκούν λίγο. Για το λόγο αυτό,  άλλωστε, σ΄ αυτό το διεθνές κέντρο κλασικών σπουδών, την Οξφόρδη, εξακολουθούν ακόμη να παιδεύονται με τη δημοκρατία των Ελλήνων-των αρχαίων, εννοείται…

Η έκθεση οργανώνεται σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Ελλάδας και τη 17η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Υποστηρίζεται από πολλούς φορείς, ελληνικούς στην πλειοψηφία τους. Κύριος υποστηρικτής η Συλλογή Γεωργίου Οικονόμου.