Υπόσχεση – Κόλπο – Θαύμα

Η ‘μαγεία’ είναι το μόνο ειλικρινές επάγγελμα. Ένας καλός ταχυδακτυλουργός υπόσχεται να σε εξαπατήσει και το κάνει. Η μαγεία των θεαμάτων βασίζεται πάντα σε δύο πράγματα: σε μια άψογα οργανωμένη παράσταση και στο ταλέντο του ‘θαυματοποιού’ να μαγνητίζει την προσοχή και να παραπλανά το κοινό του.

Ο όρος “παραπλάνηση” αναφέρεται στην προσπάθεια των ‘μάγων’ να αποσπάσουν την προσοχή των θεατών από μια συγκεκριμένη ενέργεια. Την χρησιμοποιούν όταν θέλουν να τους κάνουν να προσέξουν το αποτέλεσμα που τους πλασάρουν και όχι τη μέθοδο που ακολουθούν για να το επιτύχουν. Αυτό το κάνουν με δυο τρόπους:

-  δημιουργώντας έναν αντιπερισπασμό, που τραβά το βλέμμα του κοινού από την κίνηση που θέλουν να κρύψουν (απροκάλυπτη παραπλάνηση) ή

- ζητώντας από τους θεατές να εστιάσουν σε κάτι, που συγκαλύπτει την πραγματική μέθοδο που χρησιμοποιούν (συγκεκαλυμμένη παραπλάνηση).

Όμως, η επιτυχία του κόλπου προϋποθέτει και την διάθεση του κοινού να εξαπατηθεί. Ίσως γιατί η πραγματική ζωή είναι από μόνη της τόσο προβλέψιμη και σκληρή, που η πίστη σε κάτι πέρα από τη λογική είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Ακόμα και αν στο βάθος του μυαλού του ξέρει κανείς ότι τελικά πέφτει θύμα εξαπάτησης.

Όταν πείθουμε τον εαυτό μας ότι ένα ψέμα είναι η αλήθεια, η αυτο-εξαπάτηση γίνεται ψευδαίσθηση που σε τραβάει. Όπως συμβαίνει και με τους παθολογικούς χαρτοπαίκτες, που κάθε φορά πιστεύουν ότι μπορούν να κερδίσουν, ξεχνώντας πόσες φορές έχασαν. Γιατί οι άσχημες εμπειρίες ξεχνιούνται γρήγορα, εξαφανίζονται εύκολα. Και όταν αφεθείς στην ψευδαίσθηση, η εξαπάτηση γίνεται ‘μαγεία’. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι οι επαγγελματίες του είδους λέγονται και illusionists, δηλαδή δημιουργοί ψευδαισθήσεων.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την πολιτική εξαπάτηση. Ένας πολιτικός εξαπατά για να έχει πλεονέκτημα νίκης και για να κρύψει τις αδυναμίες του. Άλλωστε, όπως είχε πει στην Τέχνη του Πολέμου ο Κινέζος στρατηγός Σουν Τζου, “όλοι οι πόλεμοι στηρίζονται στην εξαπάτηση”. Κάθε πολιτική εξαπάτηση αποτελείται από τρία μέρη:

Μέρος πρώτο, η Υπόσχεση. Ο μάγος υπόσχεται στο κοινό (στους πολίτες) ότι θα κάνει κάτι που φαίνεται απλό, λογικό και εφικτό.

Μέρος δεύτερο, το Κόλπο. Ο μάγος μετατρέπει αυτό το απλό και συνηθισμένο σε κάτι εξαιρετικά δύσκολο και περίπλοκο, σχεδόν ακατόρθωτο.

Και ενώ το κοινό πασχίζει να καταλάβει το μυστικό αυτής της αλλαγής, έρχεται το τρίτο μέρος, το Θαύμα. Εκεί, ο μάγος ξεδιπλώνει όλη τη δεξιοτεχνία του και επανεμφανίζει στο κοινό την υπόσχεση που είχε χαθεί. Μόνο που δεν είναι η ίδια.

Για να το πετύχει αυτό, χρησιμοποιεί τρία ακόμα τρυκ:

-  ανακεφαλαιώνει τα πεπραγμένα χρησιμοποιώντας ανακριβείς περιγραφές,

-  κατασκευάζει  απατηλούς συσχετισμούς ‘συνδέοντας’ αίτια και αποτελέσματα, που όμως δεν σχετίζονται μεταξύ τους και

-  κατακερματίζει τον χρόνο που πέρασε σε μικρά διαστήματα, μέσα στα οποία δύσκολα μπορούσε να παραχθεί έργο.

Καταλήγει έτσι σε συμπεράσματα βολικά για τον ίδιο, που δικαιολογούν την μετάλλαξη των υποσχέσεών του. Έτσι, το ανυποψίαστο κοινό δεν καταλαβαίνει ότι η νέα υπόσχεση είναι διαφορετική από την αρχική. Δεν βλέπει την απάτη που κρύβεται. Και όμως, η Αλήθεια ήταν εκεί όλη την ώρα και θα μπορούσε να την δει, αν ήθελε. Ίσως όμως δεν ήθελε την Αλήθεια. Ίσως ήθελε να ξεγελαστεί.

Η τέχνη της παραπλάνησης -  εξαπάτησης, εκτός από εργαλείο χειραγώγησης των πολιτών, είναι και μια πρόκληση για τους πολιτικούς ταχυδακτυλουργούς. Δείχνει πόσο ικανοί τεχνίτες παραμένουν. Αλλά όπως όλες οι τέχνες, έτσι και αυτή χάνει το νόημά της όταν γίνεται αυτοσκοπός. Όταν δηλαδή ο πολιτικός, μη έχοντας άλλο ουσιαστικό εφόδιο, την μεταχειρίζεται πολύ συχνά και πολύ άγαρμπα.

Έχοντας όμως υπόψη τις τελευταίες επί σκηνής εμφανίσεις του δημάρχου, προσωπικά δεν πιστεύω ότι η δημοτική αρχή μπορεί να κάνει την ανατροπή, δεν μπορεί να φτάσει στο ‘θαύμα’.

Κανένα όμως ‘μαγικό κόλπο’ δεν είναι πλήρες χωρίς το τρίτο μέρος του, γιατί τότε αφήνει μια αίσθηση απώλειας.

 Απώλειας χρόνου και ευκαιριών. Για όλους μας.

Σχολιαστής