Καινούργια κρασιά σε παλιά ασκιά

Δεν μπορείς να βάλεις καινούργια κρασιά σε παλιά ασκιά, γιατί τα ασκιά σκίζονται. Και το κρασί χύνεται και τα ασκιά καταστρέφονται (κατά Μάρκον, 2: 22, Λουκά 5:37).

  Οι προηγούμενοι είναι οι ίδιοι άνθρωποι με τους σημερινούς. Το παιχνίδι ήταν σικέ εξαρχής. Οι περισσότεροι έχουν απλώς αλλάξει φανέλα και θέση μέσα στο γήπεδο, αλλά όχι τον τρόπο που παίζουν. Πρέπει να ρισκάρουμε με νέους ανθρώπους. Όχι τους ίδιους παίχτες με άλλο προπονητή. Οι άνθρωποι αλλάζουν δύσκολα ή καθόλου.

Γιατί αλήθεια οι άνθρωποι αλλάζουν δύσκολα ή και καθόλου; Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να κάνουμε πράξη τα όσα συχνά ανακοινώνουμε στους άλλους και στον εαυτό μας; (‘από σήμερα αλλάζουν τα πράγματα και στο εξής όλα θα γίνονται όπως πρέπει’). Γιατί βάζουμε στους άλλους άτεγκτες χρονικές προθεσμίες (‘σου δίνω περιθώριο μέχρι τότε για να αλλάξεις μυαλά’), ενώ σε μας είμαστε τόσο - μα τόσο – κατανοητικοί; (‘αρχίζω δίαιτα από Δευτέρα, γιατί αυτό το Σαββατοκύριακο είμαι καλεσμένος σε τραπέζι’…).

Είναι αλήθεια ότι μας αρέσει να αλλάζουμε, κολακευόμαστε κατά κάποιο τρόπο.  Φτάνει όμως να είναι ‘με μέτρο’, ‘να μας ταιριάζει’, να μην είναι τόσο ‘εξαντρίκ για μας’. Εκτός κι αν υπάρχει λόγος σοβαρός (πχ κίνδυνος υγείας, οικογενειακής συνοχής ή επαγγελματικής επιβίωσης), σχεδόν πάντα επιλέγουμε την smooth ‘αλλαγή’. Κάτι τόσο ανώδυνο όπως μια νέα κουπ, που αν δεν μας αρέσει (σε μας ή τους φίλους μας), να μπορούμε να το αλλάξουμε ξανά και να επιστρέψουμε στα γνωστά. “Αφού μπορούμε να κινηθούμε εκ του ασφαλούς, σκεφτόμαστε, γιατί να το ρισκάρουμε;”

Επίσης μας αρέσει να ‘βλέπουμε μπροστά’ – όχι πίσω. Γιατί πίσω υπάρχουν και κάποιες λεπτομέρειες – μικρές ή μεγάλες – που δεν μας αρέσει να θυμόμαστε και να κουβεντιάζουμε. Έτσι, μετά από μια αποτυχία, συνηθίζουμε να ξεμπερδεύουμε στα γρήγορα με μια επιδερμική ‘αυτοκριτική’ και ακολούθως να θέτουμε νέους στόχους και να φτιάχνουμε πλάνα για την επίτευξή τους. Κι αυτό γίνεται τόσο σε προσωπικό επίπεδο, όσο και σε συλλογικό. Και για να μην πάμε μακριά, ας δούμε πώς εκλογίκευσαν την ήττα τους οι χαμένοι των δημοτικών εκλογών και πώς ‘διαχειρίζονται’ τις διαφαινόμενες αδυναμίες τους οι κερδισμένοι.

Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει τόσο δύσκολη την πραγματική αλλαγή; Αυτήν δηλαδή που μπορούν να διακρίνουν καθαρά οι άλλοι κι όχι εκείνη που φαντασιωνόμαστε οι ίδιοι; Ο Seth Godin προτείνει μια ενδιαφέρουσα (και βάσιμη) εξήγηση:

Ο άνθρωπος αφομοιώνει πολύ πιο εύκολα λέξεις και εκφράσεις, παρά αλλάζει ουσιαστικά έστω και το παραμικρό στην στάση ή την συμπεριφορά του. Κι αυτό γιατί η αλλαγή είναι μια πραγματικά άβολη κατάσταση. Αν δεν έχετε αυτή την αίσθηση του ξεβολέματος, τότε μάλλον έχετε απλώς υιοθετήσει κάποιες νέες λέξεις.

Οι επαγγελματίες πολιτικοί δεν είναι αφελείς - το ξέρουν αυτό πού καλά. Ξέρουν ότι ενώ μας αρέσει η αλλαγή (των κακώς κείμενων, των φθαρμένων ‘ρούχων’ κλπ), δυσκολευόμαστε να ‘μπούμε στον κόπο’ ν’ αλλάξουμε πραγματικά. Για την ακρίβεια, εκεί ακριβώς ποντάρουν και (εναλλάξ) κερδίζουν. Γνωρίζουν ότι η αλλαγή – όπως και η δημοκρατία – δεν είναι χωρίς κόπο ή δωρεάν. Δεν συμβαίνει τζάμπα και ‘μαγικά’ (όπως στις τηλεοπτικές εκπομπές ανακαινίσεων) από κάποιους καλούς φιλ-ανθρώπους, ενώ εμείς παραθερίζουμε κάπου αλλού. η πραγματική αλλαγή απαιτεί από μας να ξεβολευτούμε. Αλλιώς είναι απλώς λόγια, που είτε ζητάμε να τα λέμε είτε να τ’ ακούμε. Κι αυτό ακριβώς μας δίνουν. Λόγια του αέρα – και μάλιστα, αέρα κοπανιστού…

Διάλεξα σαν τίτλο αυτή την βιβλική παραπομπή, γιατί νομίζω ότι με διευκολύνει να απευθυνθώ σ’ ΕΜΑΣ κι όχι σ’ εκείνους. Γιατί πιστεύω ότι εμείς είμαστε το κλειδί στο πρόβλημα.

Τα κρασιά είναι αυτά που θα θέλαμε να είμαστε κι εκείνα που οι συνθήκες μας καλούν να γίνουμε. Τα ασκιά είναι η νοοτροπία και η πρακτική που υιοθετούμε για να τα πετύχουμε.

Αν θέλουμε να κρατήσουμε τα παλιά ασκιά μας, ας έχουμε υπόψη ότι θα συνεχίσουμε να πίνουμε πολυκαιρισμένο κρασί. Κι ας μην μπερδεύουμε το ‘παλιό καλό κρασί’ με το πολυκαιρισμένο. Το πρώτο ωριμάζει υπομονετικά (και σιωπηλά, κλεισμένο για χρόνια στο μπουκάλι), μέχρι να το ανοίξουμε και να το γευτούμε. Ενώ το δεύτερο, που έχει ανοίξει από καιρό μέσα στη πολύβουη αγορά, έχει ξεθυμάνει κι έχει χάσει την γεύση του από τις αναμίξεις του με άλλα κρασιά, που χύνονται κι αυτά στο ίδιο παλιό (και πολυκαιρισμένο) ασκί.

Κι έτσι τελικά, όλα ξινίζουν… Κι αναφέρομαι εδώ στο χαμήλωμα των προσδοκιών μας, αλλά των αρχών που αρχικά θέσαμε σαν προϋπόθεση στοιχειώδη, αυτονόητη - ένα είδος downsizing. Και στην αυτό-λογοκρισία μας, αντί για την απαίτηση λογοδοσίας από τις αρχές και (όλους) τους παράγοντες .  Στην περίπτωση αυτή, ας πάψουμε να διαμαρτυρόμαστε κι ας θυμηθούμε πώς τελειώνει ο Καμύ στην Πτώση:

Α, εσύ νέο κορίτσι, πέσε μια δεύτερη φορά στο νερό για να ‘χω πάλι την ευκαιρία να ριχτώ μαζί σου [και να σε σώσω].  Δεύτερη φορά, ε, τι αναίδεια! Υποθέστε αγαπητέ μου μαιτρ, πως τα ‘παιρναν σοβαρά τα λόγια μας, ε; θα ‘πρεπε λοιπόν να προχωρήσουμε, να κάνουμε αυτό που είπαμε. Μπρρρ …. Το νερό είναι τόσο κρύο! Ας ησυχάσουμε όμως! Είναι πολύ αργά τώρα, πάντα θα ‘ναι πολύ αργά! Ευτυχώς.

Από την άλλη, αν ζητάμε να πιούμε καινούργιο κρασί, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι αυτό δεν ‘χωράει’ σε παλιό ασκί (που σκίζεται απ’ την σπιρτάδα του καινούργιου), δεν ‘βολεύεται’ ή κουμαντάρεται εύκολα. Μας ζητά να αμφισβητήσουμε τον τρόπο που έχουμε ‘τακτοποιήσει’ τον κόσμο γύρω μας – γιατί πλέον δεν αρκεί για να προχωρήσουμε παρακάτω. Μας ζητά να σκεφτούμε τον ρόλο μας στα πράγματα, με όσα κάνουμε και – προπαντός- με όσα παραλείπουμε. Μας ζητά να ξεβολευτούμε για ν’ αλλάξουμε – τον εαυτό μας και τα πράγματα γύρω μας.

Τελικά, από εμάς (και μόνο) εξαρτάται – πάντα έτσι ήταν άλλωστε

Σχολιαστής